Қысқаша сипаттамасы
Өскелең кафедралдық соборы — Алматы қаласындағы ең көне және маңызды православ шіркеулерінің бірі, Оңтүстік Қазақстандағы православ қауымының рухани орталығы. Ол өзінің XX ғасыр басындағы ерекше ағаш сәулетімен және бай тарихымен танымал.
Орналасуы
Собор Алматының орталығында, Панфилов көшесі, 67 мекенжайында орналасқан. Координаттары: 43.2565° солтүстік ендік, 76.9270° шығыс бойлық.
Тарихи мәліметтер
Өскелең кафедралдық соборының құрылысы 1904 жылы басталып, 1911 жылы оның салтанатты ашылуы болды. Бұл қала Верный (қазіргі Алматы) белсенді дамып жатқан кезеңге сәйкес келеді. Кеңес кезеңінде шіркеу жабылып, қоймаға немесе музейге айналдырылған, бұл оның жағдайына кері әсерін тигізген. 1990 жылдары Кеңес одағы ыдыраған соң, собор қайтадан діни қызметіне оралып, Алматы және Қазақстан Рус Православие шіркеуінің кафедралдық соборы болды. Қиын жылдары оның қайта жандануында архиепископ Зиновий (Мажуга) және жергілікті дінбасылардың үлкен рөлі болды.
Діни маңызы
Өскелең кафедралдық соборы — Алматы және Оңтүстік Қазақстан православ қауымының негізгі рухани орталығы, Рус Православие шіркеуінің Алматы епархиясының орталығы. Мұнда күнделікті литургиялар, шомылдыру рәсімдері мен некелер өткізіледі. Собордың ерекше маңызы бар, әсіресе Ұлы мерекелерде, оның ішінде басты мерекесі — Иса Мәсіхтің көтерілуі, мұнда көптеген жамағат жиналады.
Мәдени және туристік маңызы
Собордың құрылысы XIX ғасырдың 70-жылдарынан басталып, Верный (кейін Алматы) қаласының аймақтық әкімшілік, экономикалық және рухани орталық ретінде дамуына байланысты.
Собор саласында жаңа антисейсмикалық технологиялар алғаш рет қолданылып, бұл жобаның жүзеге асырылуына әскери инженер Андрей Павлович Зенков жетекшілік еткен. 1910 жылғы жойқын жер сілкінісі кезінде ағаш соборның аман қалып, көптеген тас ғимараттардың бұзылуынан ерекшеленген.
Құрылысы 1907 жылы аяқталып, сол жылы салтанатты түрде ашылған. Собордың үш кіші залдары бар: орталық Алтарь Иса Мәсіхтің көтерілуіне, оң жақтағы — Қасиетті Әулие Анаға арналса, сол жақтағы — Вера, Надежда, Любовь және олардың анасы София деген қасиетті азап шеккен әулиелерге арналған, олар Семиречье аймағының қорғаушылары.
Собордың басты ерекшелігі — аймақта сақталған аз ғана ағаш православтық шіркеулерінің бірі болып табылуы, бұл оны ерекше сәулет өнерінің үлгісіне айналдырады.
Қазіргі жағдайы
Алматының орталығында орналасқан собор туристер мен қажыларды тартады. Оған жақын орналасқан саябақтар мен ескерткіштерді аралау үшін тамаша орын.
Соңғы жылдардағы маңызды оқиғалардың бірі — 2020 жылы жазда аяқталған кең ауқымды реставрация жұмыстары, ол Рус Православие шіркеуіне 25 жыл толуына арналған. Жоба барысында собор мен оның маңайы толықтай қалпына келтірілді.
Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2019 жылы соборды аралап, жұмысты жоғары бағалап, оны «халықтың қасиетті ескерткішінің екінші туылуы» деп атаған. Реставрация негізінен халықтық қайырымдылық арқылы қаржыландырылды, қатысқандардың есімдері Қазақстан Митрополит округінің синодигіне енгізілді.
2020 жылғы 1 қарашада собор қайта consecration рәсімі өткізілді. Митрополит қасиетті рәсім кезінде сақталған терезе жақтауларынан жасалған ерекше иконалар сыйлады.
Қазіргі таңда Вознесенский кафедралдық соборы — ағаш сәулет өнерінің әлемдік шедеврі ретінде танылып, маңызды мәдени және тарихи нысан болып саналады. Ол күнделікті богослуженияларды өткізумен қатар, әлеуметтік және ағартушылық қызметтерді де дамытып келеді: воскресная школа, жастар клубы және балалардың ерте даму орталығы «Горница мастеров» жұмыс істейді.
